Alternatör, araçlarda elektrik enerjisi üretiminden sorumlu hayati bir bileşendir. Motor çalıştıkça elektrik üretir ve bu enerji hem aküyü şarj eder hem de araçtaki tüm elektrikli sistemleri besler. Bu nedenle alternatörün doğru çalışması, aracın genel performansı ve güvenliği açısından kritik öneme sahiptir.
Alternatör, araç motoru çalıştığı sürece mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çeviren ve ürettiği elektriği hem aracın elektrikli aksamına ileten hem de akünün şarj olmasını sağlayan bir bileşendir. Motorun kayış sistemi sayesinde oluşan hareket, alternatöre iletilir ve burada elektrik üretimi gerçekleşir. Latince "alternare" (değiştirmek) kelimesinden gelen bu sistem, arabada elektrik üreten parça veya araç için gerekli elektriği üreten parça olarak son derece önemlidir.
Alternatör, araçlarda motor çalıştığı sürece mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çevirerek akünün şarj olmasını ve tüm elektrikli sistemlerin çalışmasını sağlar. Farlar, klima, radyo, cam silecekleri ve elektronik kontrol üniteleri gibi birçok sistem, alternatörün ürettiği enerji sayesinde sorunsuz şekilde çalışır. Eğer alternatör düzgün çalışmazsa akü kısa sürede boşalır ve araç elektriksel olarak işlevini yitirir. Bu nedenle alternatör, bir aracın enerji ihtiyacını karşılayan en kritik parçalardan biridir ve görevini tam verimle yerine getirmesi, sürüş güvenliği açısından büyük önem taşır.
Alternatör görevleri için aşağıdaki tabloya bakabilirsiniz.
|
Görev |
Açıklama |
|
Elektrik üretimi |
Motor çalışırken elektrikli sistemleri besler (farlar, multimedya, klima vb.) |
|
Aküyü şarj eder |
Motor çalıştığında aküye enerji göndererek dolmasını sağlar |
|
Gerilim dengelemesi |
Voltaj regülatörü sayesinde sabit gerilim sağlar |
|
Araç sistemlerinin sürekliliği |
Motor stop etmediği sürece elektrik ihtiyacını kesintisiz karşılar |
Alternatörün araçtaki yeri motor bloğunun yanında, kayış sistemine bağlı şekildedir. Motor çalıştığında bu kayış yardımıyla döner ve elektrik üretir.
Alternatör; stator, rotor, diyotlar, voltaj regülatörü, kasnak ve soğutma fanı gibi parçalardan oluşur. Stator ve rotor elektrik üretimini sağlarken, diyotlar alternatif akımı doğru akıma çevirir. Voltaj regülatörü, üretilen gerilimi sabit tutar; kasnak hareketi iletir, soğutma fanı ise aşırı ısınmayı önler.
|
Parça |
Görevi |
|
Rotor |
Mıknatıs görevi görerek manyetik alan üretir |
|
Stator |
Rotorun hareketiyle elektrik akımı üretir |
|
Voltaj regülatörü |
Gerilimi sabit tutar |
|
Kömür (Fırçalar) |
Elektrik iletimini sağlar |
|
Rulmanlar |
Dönüş hareketini destekler, sessiz çalışmayı sağlar |
|
Diyot bloğu |
AC akımı DC’ye çevirir, aküyle uyumlu hale getirir |
|
Soğutma fanı |
Alternatörü aşırı ısınmaya karşı korur |
Alternatör, motor çalıştığında krank milinden aldığı mekanik hareketi, kasnak ve kayış sistemi aracılığıyla rotora iletir. Rotorun dönüşüyle birlikte stator sargılarında manyetik alan oluşur ve bu hareket, alternatif akım (AC) üretir. Üretilen AC akım, diyotlar yardımıyla doğru akıma (DC) çevrilerek aracın elektrik sistemine aktarılır. Bu sayede hem akü şarj edilir hem de elektrikli donanımlar beslenir.
Alternatörün çalışma prensibini aşağıdaki maddelerle de özetlemek mümkün:
Özetle; alternatör hem aracın elektrik ihtiyacını karşılar hem de aküyü şarj eder.
Alternatör bazı arızalarla sürüş konforunu ve sürüş güvenliğini tehlikeye atabilir. Aracınızda alternatör arızası varsa bunun belirtileri aşağıdaki gibi olabilir.
Alternatör arızası genellikle aracın gösterge panelinde beliren akü simgesiyle kendini belli eder, ancak bazı durumlarda farların sönükleşmesi, camların yavaş çalışması veya akünün sürekli bitmesi gibi belirtiler de görülebilir. Araç çalışırken elektrikli aksamların düzensiz çalışması ya da garip seslerin gelmesi de alternatör kaynaklı olabilir. Bu tür işaretler fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir servise başvurmak gerekir. Alternatör arızaları zamanında müdahale edilmezse, aracın yolda kalmasına kadar varan ciddi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle erken teşhis ve uzman müdahale büyük önem taşır.
Alternatör kontrolü için multimetre ile voltaj ölçümü yapılarak kontrol sağlanabilir. Burada şu iki bilgi önemlidir:
Akü test cihazı ile şarj durumu kontrolü, kayış gevşekliği, kablo oksidasyonu, yanık kokusu gibi kontroller de önemlidir. OBD cihazıyla arıza kodu taraması da sonuç verir.
Arızalı alternatörle yola devam etmek, aracın yolda kalmasına neden olabilir. Bu nedenle alternatörü kontrol etmek ve varsa bir sorun çözüm üretmek çok önemlidir.
Alternatör bozulduğunda, aracın elektrik sistemi ciddi şekilde etkilenir çünkü motor çalışırken ihtiyaç duyulan elektriğin büyük bölümü alternatör tarafından sağlanır. Bu parça arızalandığında, araç yalnızca aküde kalan enerjiyle çalışmaya devam eder. Ancak akü kendi kendini şarj edemediği için, kısa süre içinde boşalır ve araç tamamen çalışmaz hale gelir. Özellikle gece yolculuklarında farlar, silecekler veya klima gibi elektrikli donanımların aniden devre dışı kalması hem konforu hem de sürüş güvenliğini tehlikeye atar.
Alternatör bozulduğunda genellikle ilk belirti, gösterge panelindeki akü uyarı ışığının yanmasıdır. Buna ek olarak farların kararması, camların yavaş açılıp kapanması, radyo veya multimedya sisteminin kesintili çalışması gibi işaretler de görülebilir. Ayrıca, motor bölgesinden gelen uğultu ya da ıslık benzeri sesler, alternatör rulmanlarında ya da kasnak sisteminde sorun olduğuna işaret edebilir.
Alternatör arızası göz ardı edilmemelidir. Arıza ilerlediğinde yalnızca alternatör değil, bağlı olduğu kayışlar, akü ve diğer elektrik bileşenleri de zarar görebilir. Bu nedenle, erken teşhis ve zamanında servis müdahalesi hem maliyeti düşürür hem de aracın güvenliğini korur.
Özetle; alternatör bozulursa aşağıdaki sonuçlarla karşılaşılır:
Alternatörün verimli çalışması, aracın genel elektrik sisteminin sağlıklı şekilde işleyebilmesi için kritik öneme sahiptir. Bu nedenle düzenli periyodik bakım kapsamında alternatör ve ilgili sistemlerin kontrol edilmesi önerilir. Özellikle gösterge uyarı lambalarının kontrolü ve olası problemler için arıza tespit işlemleri, alternatör kaynaklı sorunların erkenden fark edilmesini sağlar. Tüm oto elektrik işlemleri ve detaylı bakım ihtiyaçlarınız için Otopratik uzmanlığına güvenebilir, güncel oto servis fiyat listesi üzerinden bütçenize uygun çözümleri değerlendirebilirsiniz.
Bakım
Randevu Al
