Volan (Volant) Nedir? Araçtaki Görevi Nedir ve Nasıl Çalışır?

Volan ya da diğer adıyla volant, motorun en önemli parçalarından biridir ve krank miline bağlı büyük, ağır bir disktir. Görevi, motordan gelen gücü şanzımana düzenli ve dengeli bir şekilde aktarmaktır. Motor çalışma esnasında her zaman sabit ve dengeli güç üretemediğinden, volan diğer adıyla volant, bu dalgalanmaları dengeleyerek titreşimi azaltır ve daha pürüzsüz bir sürüş sağlar. Ayrıca marş motoru çalıştığında dişlileri sayesinde motorun ilk hareketini başlatır. Kısacası volan, motor ile şanzıman arasındaki köprü görevini üstlenerek aracın performansı ve konforu için kritik bir öneme sahiptir.

Volan (Volant) Nedir?

“Volan” ve “volant” kelimeleri aslında aynı parçayı ifade eder; Türkçede daha çok volan kullanılırken, Fransızca kökenli şekli volant olarak da bilinmektedir. Her iki terim de motorun krank miline bağlı, ağır ve dairesel bir diski tanımlar. Volan yani volant, içten yanmalı motorlarda krank miline sabitlenmiş, genellikle dökme çelikten üretilen ağır bir parçadır.

Ana işlevi, motorun yanma döngüsündeki düzensiz güç üretimini dengeleyerek şanzımana düzenli tork aktarımı sağlamaktır. Volan, üzerindeki dişliler aracılığıyla marş motoruyla etkileşime girerek motorun çalışmasını başlatır. Ayrıca, sahip olduğu kütle sayesinde atalet momenti oluşturur ve motorun rölantide daha stabil çalışmasına yardımcı olur. Bazı araçlarda titreşimi azaltmak için çift kütleli volan (dual mass flywheel) tercih edilir. Bu da hem performansı hem de konforu artırır.

Volan Ne İşe Yarar?

Volan, motorun ürettiği düzensiz gücü dengeli hale getirerek şanzımana iletir. Bunun nedeni, içten yanmalı motorlarda her silindirin farklı zamanlarda güç üretmesi ve bu sürecin titreşim yaratmasıdır. Volan, sahip olduğu kütle sayesinde bu dalgalanmaları sönümler, motorun daha stabil çalışmasını sağlar. Ayrıca üzerindeki dişliler sayesinde marş motorundan hareket alarak motorun ilk çalıştırılmasını mümkün kılar. Yani volanın işi; gücü dengelemek, titreşimi azaltmak ve motorun çalışmasını başlatmak olarak özetlenebilir.

Volan Nasıl Çalışır?

Volan, krank miline bağlı ağır bir disk olduğu için motor çalıştığında onunla birlikte döner. Yanma sırasında silindirlerden gelen ani güç darbelerini kütlesiyle dengeler ve bu enerjiyi depolayarak şanzımana daha düzenli bir tork aktarır. Marş motoru devreye girdiğinde ise volanın çevresindeki dişliler marş dişlisi ile birbirini kavrar. Böylece motorun ilk dönüşü sağlanır. Motor çalışmaya başladıktan sonra volan, titreşimleri azaltmaya ve gücü daha akıcı bir şekilde aktarmaya devam eder. Adım adım volan çalışma prensibini açıklayalım:

Motorun Yanma Döngüsü Başlar: Silindirler yanma yaparak krank miline düzensiz güç uygular. Bu güç dalgalıdır ve motor titreşimi oluşturur.
Volan Döngüye Katılır: Krank miline bağlı volan, yanma darbelerini kendi kütlesiyle dengeler. Ani güç değişimlerini absorbe ederek şanzımana daha sabit bir tork aktarır.
Marş Motoru ile İlk Çalıştırma: Motoru çalıştırmak için marş motoru devreye girer. Volanın dişlileri, marş dişlisiyle kavrar ve motorun ilk hareketini sağlar.
Enerjiyi Depolama ve Dengeleme: Volan, sahip olduğu atalet momenti sayesinde enerji depolar ve silindirler arasında güç dalgalanmalarını eşitler.
Şanzımana Gücü Aktarma: Dengelenmiş ve sabit hale gelen güç, volan aracılığıyla kavrama ve şanzımana iletilir. Bu sayede araç daha pürüzsüz ve stabil çalışır.

Volan Çeşitleri Nelerdir?

Volan ya da volant çeşitleri, yapılarına göre dört kategoriye ayrılır. Bu dört farklı volan çeşidi, farklı avantaj ve dezavantajlara da sahiptir.

Volan Türü	Yapısı ve Özelliği	Kullanım Alanı	Avantajları	Dezavantajları
Tek Kütleli Volan	Tek parça, sağlam yapı	Standart binek araçlar	Basit, dayanıklı	Titreşimleri tam sönümleyemez
Çift Kütleli Volan	İki kütle, yay veya sönümleyici mekanizma	Dizel ve yüksek torklu motorlar	Titreşimi azaltır, konforlu sürüş sağlar	Maliyetli, bakım gerektirir
Hafif Volan	Atalet momenti düşük	Performans araçları	Motor hızlı devirlenir, hızlanma artar	Titreşimler artabilir
Ağır Volan	Atalet momenti yüksek	Kamyon, traktör, bazı dizel motorlar	Düşük devirde tork artışı, stabil devriler	Motor tepkisi yavaş, ağırlık fazla

Volan Arıza Belirtileri Nelerdir?

Aracın güçlü bir performans sergilemesi için çok önemli olan volanda arıza olabilir. Özellikle çift kütleli volanlarda yaylar veya sönümleyici mekanizma zamanla aşınabilir. Arızalı volan, titreşim artışı, vites geçişlerinde zorlanma ve debriyaj problemlerine yol açabilir. Peki, volan arıza belirtileri nelerdir?

Artan Motor Titreşimleri: Volan özellikle çift kütleli ise, sönümleyici mekanizma aşındığında motor devrinde titreşim hissedilir. Bu durum genellikle rölantide daha belirgindir.
Debriyajda Zorlanma veya Kayma: Volan düzgün çalışmadığında debriyaj plakaları tam olarak kavramaz, bu da vites geçişlerinde kayma veya zorlanma şeklinde hissedilir.
Ani Sesler veya Gürültü: Arızalı volan, metalik tıkırtı, vınlama veya uğultu gibi sesler çıkarabilir. Bu sesler genellikle motor devri arttığında belirginleşir.
Vites Geçişlerinde Sarsıntı: Volan düzgün güç aktaramadığında araç kalkış ve vites değişimlerinde sarsıntı yapar.
Motorun Dengesiz Çalışması: Rölanti devrinde motor devri dalgalanabilir ve aracın performansı düşebilir.

Volan Arızası ve Çözümü

Volan, motor gücünü dengeli şekilde aktaramadığında veya mekanik parçaları aşındığında arızalanabilir. Çift kütleli volanlarda özellikle sönümleyici yaylar, aşınma veya kırılma sonucu titreşim, debriyaj kayması ve motor sarsıntısı gibi belirtiler görülür. Tek kütleli volanlarda ise çatlama veya yüzey deformasyonu nadiren de olsa oluşabilir ve benzer sorunlara yol açar. Volan arızalarının çözümü için aşağıdaki maddeleri kontrol edebilirsiniz.

Volan Kontrolü: Arıza şüphesiyle volan ölçülür, çatlak veya aşınma varlığı incelenir.
Tek Kütleli Volan Değişimi: Eğer volan çatlamış veya ciddi şekilde aşınmışsa komple değiştirilir.
Çift Kütleli Volan Değişimi: Yaylar veya sönümleyici mekanizma bozulmuşsa, çift kütleli volan yenisiyle değiştirilir.
Debriyaj Kontrolü: Volan değişiminden sonra debriyajın durumu da kontrol edilir ve gerekirse yeni plakalar takılır.

Düzenli bakım ve zamanında müdahale ile volan arızasının motor performansına olumsuz etkisi minimuma indirilir. Bu nedenle periyodik bakımlar çok önemlidir.

Volan Ömrünü Uzatmanın Yolları Nelerdir?

Volan, motor ve debriyaj sisteminin kritik bir parçasıdır ve sağlıklı çalışması aracın performansı ve sürüş konforu için hayati öneme sahiptir. Düzenli bakım, doğru kullanım ve bazı önlemlerle volanın ömrünü uzatmak mümkündür.

Dengeli ve Nazik Sürüş: Ani kalkışlardan ve yüksek devirde sürekli kullanımdan kaçının; volana binen yük azalır.
Debriyajı Doğru Kullanmak: Debriyaj pedalını ani bırakmak veya sürekli yarım kavramak volana ekstra yük bindirir.
Düzenli Motor Bakımı: Yağ, filtre ve genel motor bakımlarını zamanında yaptırmak volan aşınmasını azaltır.
Kaliteli Yedek Parça Kullanımı: Volan veya debriyaj değişiminde kaliteli ve üretici onaylı parçalar tercih edin.
Titreşim ve Gürültü Kontrolü: Motor veya debriyajdan gelen olağan dışı titreşim ve sesleri ihmal etmeyin; erken müdahale ömrü uzatır.
Aşırı Yükten Kaçınmak: Aracı aşırı yükle çalıştırmak veya sürekli yüksek tork gerektiren sürüş yapmak volan ömrünü kısaltır.

Otopratik ile Volan ve Debriyaj Kontrolü

Otopratik, araçlarınızın volan ve debriyaj sistemlerini uzman ekiplerle titizlikle kontrol eder. Motor ve şanzıman arasındaki bu kritik parçaların durumunu inceleyerek aşınma, çatlak veya sönümleme sorunlarını tespit eder. Gerektiğinde volan, debriyaj ya da debriyaj balatası değişimi gibi parça değişimleri ve düzenli araç bakımı önerilir. Motor performansı ve sürüş konforunu korumak için bu adımlar çok önemlidir. Otopratik’in şeffaf hizmet anlayışı sayesinde araç sahipleri, yapılacak işlemler ve oto servis maliyetleri hakkında detaylı bilgi alarak güvenle bakım sürecini yönetebilir. Aracınızın bakımı için hemen Otopratik’ten randevu oluşturabilir ve araç bakım hizmeti satın alabilirsiniz.